Minister Kaag sloopt de retail, het MKB, de economie en de samenleving

Heuvelstraat in Tilburg november 2022, eigen foto

Minister Kaag sloopt de retail, het MKB, de economie en de samenleving

Mijn favoriete kaas- en delicatessenwinkel verkeert in zwaar weer. Afgelopen zaterdag vertelde de ondernemer mij dat zijn energierekening van 1.000 naar 7.000 euro gaat per maand. Waanzin. Zijn jaarlijkse marge is een stuk kleiner dan de 72.000 euro aan jaarlijkse energiekosten. Het is een drama.

Een op de vijf MKB’ers denkt aan stoppen

Maar mijn favo kaasboer staat hierin niet alleen. Zo is er ook een bakker die zijn zes vestigingen moet sluiten. Omdat de maandelijkse energierekening van 2.000 naar 13.000 euro stijgt. Zes zaken failliet. Tientallen medewerkers komen op straat te staan. En de ondernemer moet gedwongen zijn huis verkopen. Maar er zijn heel veel ondernemers die denken aan stoppen (of dat al gedaan hebben). Een op de vijf zelfs. Het gaat dan met name om de energie-intensieve ondernemers. Zoals de eerder genoemde bakkers, de delicatessenzaken en de kaasboeren. Maar ook bijvoorbeeld de groenteboeren en de wasserettes.

Kabinet en Kaag zijn verantwoordelijk voor het wanbeleid

Maar ligt dit dan aan minister Kaag en haar beleid? Ja. Is dit de schuld van het kabinet? Ja. Zijn onze bewindvoerders hiervoor verantwoordelijk? Ja. Want dit leed is niet het gevolg van marktmechanisme. Nee. Dit is vrijwel volledig te wijten aan kabinetsbeleid. Waarbij de Minister van Financiën een hoofdrol heeft opgeëist in dit zakelijke en maatschappelijk drama.

Zo is de inflatie een gevolg van drie jaar coronabeleid. Er werd veel geld in de economie gepompt terwijl grote delen van de economie gedwongen werden gesloten. Gevolg is dat er veel lucht in de economie zit. En daar weer het gevolg van is een forse inflatie. En ook het personeelstekort is hier een gevolg van. Maar er is veel meer aan de hand. Door bewust de fossiele brandstofproductie en -aankopen te beperken (ten faveure van het ‘klimaat’) zijn de energiekosten al ruim meer dan een jaar fors aan het stijgen. En als er dan oorlog uitbreekt in Oost-Europa zin de rapen helemaal gaar. De gasprijs (en dus ook de olieprijs en de elektriciteit) schieten nog meer omhoog.

Dat is geen gevolg van marktmechanisme. Want je kunt het de bakker niet kwalijk nemen dat de overheid de gasproductie en -aankopen heeft beperkt. En dat er daarnaast door de oorlog ook geen Russisch gas meer binnenkomt. Dat is dus te wijten aan geopolitiek. En de beperkte gasinkopen zijn te wijten aan het kabinet. Het is dus verwijtbaar kabinetsbeleid.

Ondernemers gaan kapot, net als de samenleving

Want de ondernemer gaat kapot. Werknemers verliezen hun baan. Ondernemers moeten al hun hebben en houwen verkopen om de schulden verder te beperken. Een drama voor de ondernemer en zijn gezin. En ook de schatkist vaart er niet goed bij. Want het zijn de ondernemers die voor belastinginkomsten zorgen. En zonder goed gevulde schatkist kan de overheid minder geld uitgeven. Aan bijvoorbeeld uitkeringen. Vluchtelingen. Subsidies. Gezondheidszorg. Politie. Leger. Wegen. En openbaar vervoer. Zonder ondernemers valt de economie dus stil. Verarmt iedereen. Inclusief de overheid zelf.

Een minister Kaag snijdt zo in haar eigen vingers. Want een beetje basisinzicht in economie en financiën had haar kunnen leren dat haar beleid desastreus is. En geen misverstanden. Ik gun mevrouw Kaag op het persoonlijke vlak het allerbeste. Maar zij is niet de juiste vrouw op de juiste plek. Het ontbreekt haar aan kennis. En, het moet gezegd, ook aan empathie. Want zij lijkt zich niet te bekommeren om het lot van die ondernemers. En dus bekommert zij zich ook niet om het lot van de werknemers, de economie en het verwoestende effect op de gehele samenleving. Het is tijd voor een functie elders dus. Laat alsjeblieft iemand Financiën besturen die wél verstand van zaken heeft.

En wat moet je dan wel doen?

Het is in alle opzichten mogelijk om een beter beleid te voeren. Ik geef een aanzet.

Verlaag de belastingen

Nu is het uiteraard mogelijk om huishoudens te ondersteunen met subsidie. Teneinde de stijgende energieprijzen te compenseren. Maar is dat wel een goed idee? Niet echt. Het betreft namelijk een socialistische reflex. Die altijd zal leiden tot meer regelgeving en meer ambtenaren. Veel beter is het om de belastingen te verlagen. Te beginnen met belastingen op energie. Het is namelijk zo dat met elke huidige prijsstijging van de energiekosten de overheid meeprofiteert doordat de belastingen in een percentage zijn uitgedrukt van de werkelijke kosten. Sterker nog, daarna wordt dat hogere tarief ook nog eens met BTW vermeerderd. Lagere BTW of zelfs geen BTW betekent dan ook fors lagere inflatie. En als ook de andere belastingen op de energie worden verlaagd (het liefst tijdelijk naar ‘nul’), dalen de energiekosten nog meer.

De inflatie daalt

Dat is fijn voor autorijders en voor huishoudens en ondernemers met hoge gas- en elektriciteitsrekeningen. Maar het gaat om veel meer dan dat. Lagere energieprijzen betekenen ook lagere productiekosten bij de bedrijven. En dus óók lagere prijzen in de winkel voor producten. Met als gevolg een lagere inflatie. Dat is beter voor de economie. Maar óók voor de portemonnee van (ook) de minderbedeelden. Als dan ook nog de BTW op essentiële etenswaren wordt verlaagd of zelfs naar nul procent gaat, dan wordt het leven nóg betaalbaarder.

En hé, op bijna miraculeuze wijze worden zo ook vele faillissementen voorkomen. En persoonlijk drama’s voor de ondernemer en zijn gezin. Met een belastingverlaging (of beter: een tijdelijke verlaging naar ‘nul’) wordt een hoop leed voorkomen.

En wie betaalt dat?

Welnu, in eerste instantie lijkt de overheid minder belastinginkomsten te genereren op deze wijze. Maar de schade die wordt voorkomen (faillissement van bedrijven, persoonlijke faillissementen, mensen aan de armoedestaf, honger, veel meer uitkeringstrekkers, et cetera) is vele malen groter. Het is nu even investeren voor de overheid, maar uiteindelijk worden de vruchten geplukt van de belastingverlagingen. Die in ons aller voordeel zijn. De minima profiteren. Maar ook de middengroepen, de hogere inkomens, maar met name ook de MKB’er. De ruggengraat van de samenleving. De grootste werkgever van de maatschappij. 64% van de werknemers werkt bij een MKB-organisatie. En, het is al eerder gesteld, ondernemers zijn de grootste financier van de overheid qua belastinginkomsten.

En vertel de energiebedrijven om de maandelijks voorschotbedragen te verlagen

De gasprijzen dalen overigens weer. Dat houdt in de gigantische voorschotbedragen te hoog zijn. En dat de winkelier veel moet voorfinancieren. Dat kan hem de kop kosten door een gebrek aan liquiditeiten. In dit geval moet de overheid daarom de energiebedrijven voorschrijven dat deze het maandelijkse voorschotbedrag niet veel te hoog maken. Regel dat. En regel dat snel. Dat is mijn dringende advies.

Functie elders voor Kaag

Steun de ondernemer. En verlaag de belastingen op energie. Maak er een tijdelijk nultarief van. En de hele samenleving profiteert. Het is nog niet te laat. Maar dat betekent wel dat de essentiële post van Financiën moet worden bemenst door iemand met verstand van zaken. En die persoon is niet mevrouw Kaag.

_______________________

*)       Hans van Tellingen is auteur, spreker, economisch geograaf, retailspecialist, DGA van winkelgedragsonderzoeker Strabo bv en schreef (onder andere) ‘Waarom Stenen Winkels Winnen’.

**)     Dit blog is eerder verschenen op de site van EW/Elsevier op 3 november 2022.