Steunmaatregelen: meer geld met terugwerkende kracht naar de ondernemers

Grote Markt Haarlem, augustus 2021, eigen foto. 

 

 

Door Hans van Tellingen *) **)

Per 1 oktober vervallen bijna alle coronasteunmaatregelen. Behalve dan de steun aan de bedrijven die nog steeds niet open kunnen. Zoals nachthoreca en ook organisatoren van evenementen. ‘Bedrijven die nog steeds niet zonder steun kunnen, zullen moeten reorganiseren, zodat ook hun werknemers aan de slag kunnen in sectoren waar ze keihard nodig zijn.’ Dat zegt CPB-directeur Pieter Hasekamp.

Als de steun stopt: dan ook #NooitMeerLockdown 

Nu valt er wel wat te zeggen voor dit beleid. Er zijn weer veel sectoren die inmiddels redelijk tot goed draaien. Zoals ook mijn ‘eigen sectoren’ retail en horeca (exclusief nachthoreca). Al geldt dat dan weer niet voor de sectoren waar ik óók voor werk als de toerisme- en  evenementensector. Dus ja: schaal de steun af -met een afbouwperiode die wel iets langer duurt dan 1 oktober- in de sectoren waar het goed gaat. Maar dan wél onder één voorwaarde: dat er sprake is van #NooitMeerLockdown. Het kan niet anders dan dat dát de uitruil is. En voor de sectoren die nu nog steeds lijden onder de maatregelen? Blijf deze sectoren nog geruime tijd steunen. Bijvoorbeeld nog een jaar. Minimaal.

En ook: steun de ondernemers met terugwerkende kracht alsnog

Maar, en dat geldt ook voor de sectoren die nu weer redelijk gaan, de steun van de afgelopen anderhalf jaar was niet genoeg. Verre van dat zelfs. Er zijn honderdduizenden MKB’ers die fors in de portemonnee zijn geraakt. Ondernemers, retailers, horecabedrijven en evenementbedrijven werden (en deels nog steeds: worden) belet om überhaupt te kunnen ondernemen. Daarbij waren de steunpakketten ruim onvoldoende. Werknemers werden (deels) gered met NOW. Want het loon van de medewerkers van de getroffen bedrijven werd deels (dus lang niet volledig) betaald. Maar de overige steun was onvolledig. Ja, OK, er was sprake van TVL, een tegemoetkoming voor de vaste lasten als bijvoorbeeld huur. Maar dat was niet genoeg. En voor sommigen waren er ook andere regelingen. Zoals TONK en TOZO, een tegemoetkoming in de kosten voor de ondernemers die geen inkomen meer hadden. Maar ook dat was niet genoeg. En als jouw levenspartner zelf nog een inkomen had, dan vervielen deze regelingen alsnog. Bij voorbaat al.

Juist de tot en met 2019 florerende bedrijven zijn extra hard getroffen.

Noodsteun was nooit nodig geweest als de overheid de maatschappij niet onnodig op slot had gezet. Volgens de eigen ambtenaren kostten de lockdowns veel meer levens dan dat deze hebben gered. De lockdowns waren daarmee juist contraproductief. En ja, met het stopzetten van de mogelijkheid om überhaupt te kunnen ondernemen, heeft de overheid florerende bedrijven in zware problemen gebracht. Dat houdt in dat deze getroffen bedrijven juist veel meer geld moeten krijgen, zoals rasondernemer en kledingretailer Peter ter Horst al in een van zijn blogs aankaartte. De steun was welkom, maar de ondernemer moest op alle fronten inleveren:

• Er werd maandenlang geen managementfee (dat is het loon plus pensioen plus andere uitgaven in een management-bv of houdstermaatschappij) uitgekeerd. Zodat de werkmaatschappij werd ontzien qua uitgaven. Alles werd gedaan om die werkmaatschappij, het eigenlijke bedrijf, te redden. 
• Er werd dus privé ingeteerd op spaargeld. Of men at het pensioen op. Of men stak zich in de schulden. Of men verkocht het woonhuis.
• De werkmaatschappij en ook de houdstermaatschappijen teerden in. Het eigen vermogen nam af (of werd negatief) doordat er verlies werd geleden. Of er was sprake van een toename van externe financieringen.

De medewerkers werden gered, de ondernemers gingen (bijna) bankroet

Dus ja, het personeel werd gedeeltelijk gered. Maar de onderneming en de ondernemer zelf verarmden sterk tot aan (mogelijk) bankroet aan toe. En in de kledingretail had men dan ook nog te maken met afschrijvingen op hogere voorraden en margeverlies op verkopen, omdat de belangrijkste maanden van het jaar de zaak op slot zat. Daarbij moesten veel retailers (en ook andere getroffen bedrijven) toch het volle pond (of in ieder geval een aanmerkelijk deel) van de huur betalen. Die TVL-regeling was dus bij lange na niet genoeg.

Dus: meer steun met terugwerkende kracht

In feite zou een vergoeding voor het verlies aan eigen vermogen in de werkmaatschappij en de eventuele houdstermaatschappijen aan de orde dienen te zijn. Dan heb je het al snel over tonnen en zelfs miljoenen euro’s. Een andere mogelijkheid is een volledige tegemoetkoming in de gemiste omzet, waarbij de kosten die niet gemaakt zijn (omdat er minder omzet was, waren er ook minder kosten) dan wel afgetrokken kunnen worden.

En dat is niet meer dan terecht: zonder ondernemer is er geen samenleving

Want zonder al deze retailers, horeca-uitbaters, evenementbedrijven en alle andere ondernemers is het fundament weg uit de samenleving. Zij zijn degenen die het belastinggeld betalen. Zij zijn dé financier van de overheid. Zij vormen de basis van onze (democratische) samenleving. Zonder ondernemers resulteert geen economie. Zonder economie is er geen bloeiende maatschappij. Zonder maatschappij bestaat er geen overheid. Zonder overheid is er geen gezondheidszorg. Alles begint bij de ondernemer. En die ondernemer mag je niet het recht ontnemen om te mogen ondernemen, zonder dat deze ondernemer hier volledig voor gecompenseerd wordt. Zonder ondernemer vervalt de samenleving in totale chaos en gaat deze als geheel zowel financieel als moreel failliet. De samenleving moet de ondernemers dankbaar zijn. En dus verdienen de ondernemers alle steun die zij hebben moeten ontberen. Alsnog. Dus met terugwerkende kracht.

En voor de mensen die zeggen dat ondernemers dankbaar moeten zijn voor de steun die zij wél hebben gekregen: dat zijn ze wel degelijk. Maar ze hebben recht op meer. Omdat de ondernemer aan de basis van de volledige samenleving staat. En hun leven lang keurig belasting hebben betaald waarvan ze nu een klein gedeelte terug verlangen vanwege ‘gedwongen sluiting’.  

Maar open alles zonder voorwaarden, dus geen ‘testen voor toegang’ en vaccinatiepaspoorten

En verder: dwing de bedrijven niet om ‘doktertje te spelen’ door deze voor ‘toegang te laten testen’. Retail, horeca, evenementen en alle overige plekken waar veel mensen komen, moeten geen barrières kennen. Consumeren doen mensen vaak spontaan. Het draait uiteindelijk om de plek waar mensen het leuk vinden om samen te komen. En op die plek ga je dan consumeren. Of dat nu een hapje of een drankje is, of het kopen van een product in de winkel, het doet er niet toe. Het maakt niet. Als barrières en voorwaarden worden opgeworpen is dat een vorm van uitsluiting. En dat is ongewenst. En tevens is het iets dat de omzet en sfeer niet ten goede komt. Dat houdt dus in: als je alle steunmaatregelen intrekt als overheid, dienen ook alle coronamaatregelen te vervallen, dus ook de qr-codes. Lijkt mij een heldere deal.

Maximaal 90 procent van de Nederlandse bevolking (van 18 jaar of ouder) is al gevaccineerd of is bereid om zich te laten inenten. Er is eigenlijk geen land dat hoger scoort, dus dit kun je bijschrijven als een succes voor het beleid van demissionair minister De Jonge. Is het echt nodig om ook die laatste 10 procent nog te overtuigen? 

Zelf ben ik ook geen voorstander van dwang of drang tot vaccinatie. We hebben het wel over iets anders dan de al heel lang gebruikte vaccinaties tegen mazelen of polio. En je voorkomt er geen besmettingen mee, je wordt er alleen minder ziek van. Goed ventileren lijkt me zinvoller, want binnen hutje mutje op elkaar staan is hoe dan ook niet zo gezond. Vaccineren tegen corona vind ik prima, gewoon doen als je dat wilt, maar het moet wél een vrije keus zijn. Nu een percentage van 90 procent vaccinaties onder volwassenen (bijna) wordt behaald, meer dan in bijna welk land dan ook, denk ik dat alles open kan, zonder aanvullende voorwaarden. De Nederlandse bevolking heeft zich een burger getoond waar de overheid een puntje aan kan zuigen. Een hoger percentage lijkt mij niet mogelijk.

Herstel

Alles zal blijvend open moeten. Zonder voorwaarden. Er vindt dan een herstel van de economie plaats en een herstel van de samenleving. Dan zijn er weer meer gelukkige mensen. En is er eindelijk een einde gekomen aan het onderlinge wantrouwen en de achterdocht. #NooitMeerLockdown. Laten we dat met elkaar afspreken. Het is de enige weg naar herstel van de samenleving. Vier het leven. Vier het bestaan. Vier het samenzijn met andere mensen. Want dat is hoe menselijk gedrag gedefinieerd wordt. Een lockdown is tegennatuurlijk. Is niet wetenschappelijk onderbouwd. Is ongezond. En dat besef zal neerdalen op de meesten van ons. Sneller dan u denkt.

___________________________

*)       Hans van Tellingen is Geograaf en Regioloog en is directeur/eigenaar van winkelcentrumonderzoeker Strabo bv. Hij is hoofdauteur van ‘Waarom Stenen Winkels Winnen’. Meer info over dit boek: https://strabo.nl/waarom-stenen-winkels-winnen. Hans schrijft vaak blogs voor De Ondernemer, Elsevier Weekblad, Retailtrends en vele anderen.

 

**)     Dit artikel is eerder geplaatst op de site van De Ondernemer op 11 september 2021.