Versoepelingen? Nee, open liever (het grootste deel van) de maatschappij

Versoepelingen? Nee, open liever (het grootste deel van) de maatschappij

 

Door Hans van Tellingen (*)

 

Lees hier hetzelfde artikel op OpinieZ.com

 

Zoals sommigen van u weten ben ik fervent hardloper. Marathonloper zelfs. Ik heb er inmiddels dertien uitgelopen. En een aantal daarvan in best heel aardige tijden. Waarom? Omdat ik hardlopen fijn vind. Mij er beter van ga voelen. Ik er gezonder van word. En ook omdat ik van nature hard moet werken om een beetje slank te blijven. Het is dan ook vervelend als ik geblesseerd ben. Zoals nu heel even het geval. Het komt wel goed, geen zorgen. Maar feit is dat het bovenbeen wat onwillig is, de behandeling bij de fysio net niet helemaal aanslaat, en dat ik nu twee weken rust houd. Alhoewel rust? Wandelen lukt wel. En dat doe ik dan ook. Elke dag. Door de binnenstad van Amsterdam. Waar ook mijn prachtige kantoor op de Herengracht is gehuisvest.

Dystopische sferen in de Amsterdamse binnenstad

En waar ik normaliter gelukkig word van het maken van wandelingen, is dat nu toch minder het geval. Want onze hoofdstad, de binnenstad althans, begeeft zich in dystopische sferen.  Grotendeels verlaten winkelstraten. Gesloten horecavoorzieningen. Een totaal gebrek aan bezoekers en toeristen. Een totaal gebrek aan sfeer. Of beter: een stad waar een uiterst ongezellige sfeer hangt. Een sfeer van leegte. Een sfeer van verval. En een sfeer die bijna crimineel aandoet. Want op veel plekken staan, temidden van grote leegten zonder mensen, lange rijen wachtenden voor de talloze coffeeshops. Want deze zijn wél open. Terwijl zij zich bezighouden met in wezen illegale activiteiten. Maar als je op het Rembrandtplein of Leidseplein rondloopt is alles stil. Verlaten. En unheimisch. De horeca is dicht. De stad huilt. En ik huil mee met de stad.

Camera’s die checken of je wel anderhalve meter afstand houdt

Als er dan ook in de stad camera’s hangen die de gaten houden of mensen wel voldoende afstand houden (‘te weinig afstand houden’ is kennelijk heden ten dage de ‘nieuwe misdaad’) ontstaat wat mij betreft ‘buiten’ zelfs een grimmige sfeer. Maar ‘binnen’ wordt de burger ook verzocht afstand te houden. En dan krijg je te maken met dit soort surrealistische communicatie-uitingen. Ik krijg er de rillingen van. In wat voor koude en afstandelijke maatschappij zijn wij aanbeland?

Waar zijn we in hemelsnaam mee bezig?

Sinds 16 maart zit Nederland op slot. En zitten grote delen van de wereld op slot. Nu valt het in Nederland nog mee. Want andere landen zitten nog veel meer op slot dan wij. En kennen nog strengere lockdowns dan wij die hebben. Sommige landen hebben het virus zelfs vrijwel buiten de deur gehouden, zoals de eilandengroep Nieuw-Zeeland. Maar de vraag is of deze lockdowns wenselijk zijn. Nog nooit is deze methode van virusbestrijding toegepast in de Westerse samenleving. En, samen met Jan Gajentaan, heb ik er al veel kritisch (maar wél ‘binnen de lijntjes’) over geschreven. Zoals dit stuk, ons manifest. Nu was de paniek in maart ergens wel begrijpelijk. Het was een nieuw en besmettelijk virus. Mensen vielen spontaan neer op straat. Er waren beelden van overvolle ziekenhuizen in Wuhan en Bergamo. Logisch dat de paniek toesloeg. Zeker als de WHO (in maart) claimde dat de IFR (het sterftepercentage) 3,4% bedraagt. Weliswaar geen Ebola, met IFR’s van 30 tot 50%, maar toch wel een significant percentage met mogelijk meer dan honderdduizend doden tot gevolg, alleen al in Nederland.

Maar ook toen al bleek dit percentage aan de hoge kant te liggen. Er waren destijds andere schattingen, van betrouwbare en wetenschappelijke bronnen, dat het percentage misschien ‘maar’ 0,3% tot 0,5% was. En inmiddels zit het WHO zelf nu ook op maximaal 0,23%. Een studie die zelfs peer reviewed is. En voor mensen onder de 70 is de IFR slechts 0,05%.

Nu is dat heel naar voor de mensen die overlijden. Maar deze sterftepercentages liggen op het niveau van een (zware) griep. Mensen die dan zeggen ‘het is geen griepje’ hebben echter geen idee hoe zwaar de griep kan zijn. Deze mensen bedoelen eigenlijk ‘het is geen verkoudheid’. Dat klopt (al is COVID wél weer ‘familie’ van andere verkoudheidscoronavirussen), COVID moet je dan ook daar niet mee vergelijken. COVID is vele malen zwaarder dan de ‘collega’ coronavirussen. Maar COVID moet je wél vergelijken met een zware griep. De échte griep kent namelijk vergelijkbare sterftepercentages (van 0,2%). En in 2018 zijn er ook bijna 10.000 mensen aan de griep overleden en lagen de ziekenhuizen en IC’s overvol. En toen was er geen lockdown. Waarom dan nu wel? Of beter: waarom is de maatschappij op 8 mei, dus na de eerste (paniek)golf niet (vrijwel volledig) open gegaan? En eigenlijk maar ten dele?

Is het niet COVID, dan is het wel een ander virus

Tja. Dat dus. Is het niet COVID, dan is het wel een ander virus (in andere jaren) dat luchtweginfecties veroorzaakt. COVID volgt precies hetzelfde patroon als andere luchtwegvirussen in andere jaren. En dan moet de piek van luchtweginfecties, meestal in januari/februari, nog komen in de aankomende winter. Die piek komt nog waarschijnlijk. En dat is doodnormaal.

Het probleem betreft dus niet COVID, het probleem betreft te weinig ziekenhuiscapaciteit. Én dat men niet vooruitkijkt. Kabinet, Gommers/Kuipers, RIVM en OMT denken dat de toe- en afnamen aan COVID-positief getesten afhangen van de maatregelen. Dat klopt gewoon niet. COVID volgt een seizoenspatroon. Mét of zonder maatregelen. We moeten dus gewoon dealen met dat virus. De ouderen beter beschermen en de ziekenhuiscapaciteit opschalen. Zowel qua faciliteiten als qua personeel. Daar hebben we negen maanden de tijd voor gehad. En ja, dat dát niet gebeurt is, is de échte reden voor de tweede lockdown waar we nu inzitten. Het is het beleid dat schuttert. Het is niet de tweede golf (die een stuk minder ‘piekt’ dan de eerste golf) die de huidige meltdown van economie en maatschappij heeft veroorzaakt. Dus: grijp nu in bij die zorgcapaciteit. Beter laat dan nooit.

Besmettingscijfers

Die besmettingscijfers (na sterke toename namen deze de afgelopen tijd sterk af om de laatste dagen dan toch weer iets toe te nemen) boeien me eigenlijk niet zo. En of het nu besmettingen zijn of positief getesten (dat is wat anders, er worden vaak veel besmettingen gebaseerd op vals-positieve testen, men heeft dat virus eigenlijk helemaal niet): ook dat boeit me minder.

Wat wel van belang is hoeveel mensen uiteindelijk in het ziekenhuis belanden. En soms zijn dat er best veel. Schakel de capaciteit dan ook op, lees het ook hier. En als tevens de ouderen beter beschermd worden en er beter geventileerd wordt in binnenruimten is dat virus al grotendeels onder controle qua aanpak.

Vaccin

En dan het vaccin, dat komt eraan. Zo  lijkt het. Nu ben ik zeker niet tegen een veilig vaccin, maar als dat voor ‘slechts’ 90% werkzaam is en het percentage mensen dat in de problemen komt door COVID minder dan 2% is (bron: Van Dissel) en de IFR 0,23%, wát is dan de toegevoegde waarde? Want als de IFR 0,05% voor de 70-minners is, heeft het dan wel zin om deze ook in te enten? Voor hen is het risico om aan griep te overlijden groter dan aan COVID. In zo'n geval heeft het inderdaad alleen zin om 'the old and frail' in te enten. En hoeven we ook geen 17 miljoen vaccins in te slaan, toch?

En wederom: ik ken erg veel mensen die het virus gehad hebben. En ook twee oudere mensen die helaas eraan overleden zijn. Ik ken ook een aantal jongere mensen die echt tijd nodig hebben gehad om te herstellen. Het kan een heel naar virus zijn. Maar de meeste mensen zijn asymptomatisch of worden slechts een beetje ziek. In de categorie: verstopte neus of de smaak en reuk kwijt gedurende twee dagen.

De Jonge: voorrang voor gevaccineerden

Minister De Jonge claimt dat ‘bepaalde regels wellicht langer gelden voor mensen zonder vaccinatie’. Dat is een doodenge conclusie, waarde minister. Zo worden mensen gedwongen. Want anders volgt uitsluiting. Doe dat nou niet. Het vaccin is amper getest. En kent een fors aantal bijwerkingen. Die vaak groter zijn dan de effecten van het virus zelf. Want voor de meeste mensen zijn deze uiterst mild. Is het niet beter als vaccinatie beperkt wordt tot een paar miljoen mensen? Dus met name de ouderen en risicogroepen? Net als bij de griep? Al is het de vraag hoe effectief en hoe veilig dat vaccin voor hen is.

Dus: open de maatschappij en dan (vrijwel) volledig

Ik ga niet applaudisseren aanstaande dinsdag als er weer een kleine versoepeling komt. Van regels waarvan het nut (sluiting bibliotheken en theaters?) erg discutabel is. Ik zou echter graag wel (vrijwel) de hele maatschappij open zien. Wat men ook zegt van Zweden, dat virus is daar onder controle. Er sterven namelijk bijna geen mensen meer. En dat terwijl het aantal inperkingen aldaar erg gering is. Dus ja, die groepsimmuniteit of dat endemic equilibrium is dan ook bij ons nabij. Althans, volgens de wereldvermaarde epidemiologen van The Great Barrington Declaration. Dat is volgens hen een biologisch en wetenschappelijk onderbouwd gegeven.

Een vaccin kan helpen om die groepsimmuniteit te bereiken. Ik ben er zeker niet op tegen. En misschien laat ik me ook wel vaccineren. Maar de vraag is wat het nut is, als we toch richting groepsimmuniteit lijken te gaan.

Dus ja, we kunnen grotendeels open. Hoe? Dat staat hierin. Al moeten we wel heel voorzichtig zijn met onze ouderen. En is het misschien verstandig om nog even te wachten met massa-evenementen. En daar pas in de lente mee te beginnen.

Maar bottom line is dat ik het kabinet oproep om meer te doen dan alleen maar een aantal versoepelingen. Het openen van de samenleving redt levens (hoe eerder er groepsimmuniteit is, hoe minder ouderen er sterven). Én het verlost ons van onze dystopische straatbeelden.

______________________________________________

*)       Hans van Tellingen is geograaf en is directeur/eigenaar van winkelcentrumonderzoeker Strabo bv. Hij is hoofdauteur van ‘Waarom Stenen Winkels Winnen’. Als sociaal wetenschapper is Hans tevens een dossiervreter en een fanatiek waarnemer van maatschappelijke, economische en politieke ontwikkelingen. Samen met Jan Gajentaan heeft hij het Blue Team opgericht.